Genesis of Persian Gulf
Author: Roozbeh ParsaPour
Persian Gulf is remaining from a big puddle in the past era of geology under the influence of pressure arising from volcanoes of Iran’s Plateau and the resistant of Arabia’s Plateau against these reactions have caused its creation and expansion. (Ali Darvish Zade 1991) Geologists believe that at the Paleozoic of geology, about 500 million years ago, South Hemisphere’s main lands had connected and formed a unit continent called Guadiana. This vast continent included from one side whole of Brazil and South Africa and from another side one part of India and one corner of Iran and Arabia and whole of Australia and South Pole.
About 140 million years ago, at the beginning of the Mesozoic, the split between Europe and America became wider and the split between India and Australia provided the situation for creation of Indian Ocean.45 million years ago, at the beginning of Cenozoic, Atlantic Ocean was discovered. Southern America was parted from Africa and Australia was laid away from South Pole too and moved toward East and then India Ocean was formed. The split between Asia and Africa brought about the elements of genesis of Oman Sea too. About 35million years ago, at the middle of the Cenozoic, the split of Macran was spread and India Peninsula shifted at the beginning toward East and then North and the tail of Macran split transformed to a thin gulf that prove the start of genesis of Pars sea.
Later in consequence of great central motions of Earth, has happened fractures and splits in this continent, India Ocean has extended and has joined to a very vast sea called Tetis. Scientists believe that this very vast and widespread sea had covered the whole of an extensive zone that nowadays is the location of Malaysia Islands and countries like India, Pakistan, Turkey, Iran and Caucasia.
After thousands years (in Cenozoic) Alp, Alborz and Himalaya appeared by massive wrinkles on the earth and the vast sea cut to pieces and formed Black Sea, Caspian Sea, Oral Sea and etc. Following these transformations, 35 millions years ago, in the Cenozoic of geology, India Peninsula moved at the first toward East and then North and in consequence of motions in the tail of Macran split, Pars Sea was appeared. Red Sea and Aden Gulf and the mountains of vast Plateau of Iran are the product of other fractures and motions.
Pars Sea has been very wide and large at the beginning, as the major part of plains of Borazjan, Behbahan and Khuzestan of Iran to Zagross Mountains have been under the water till the end of the Cenozoic of geology and Tigris and Euphrates poured to this sea separately.
South of Asia was threatened by aggressions and overrunning of India Ocean’s water after fractures in Cenozoic and decomposing of Guadiana for many times. Saran dib dissented from India by horrible tides and Malaya, India and Arabia formed a peninsula in the sequence of water transgression and Red Sea was linked to India Ocean by Babolmandab while it had only connected to Mediterranean after the decomposing of Tetis Sea .Nowadays Pars Sea with the latitude about 237473 KMM is the third vastest gulf of the world after Mexico Gulf and Hudson Bay.
It must be said that studies of Parser in Persian Gulf shows more than six levels which it’s effects has detected in the depth of 100meters of Persian Gulf. He’s proved based on Morphologic examples that Persian Gulf has retreated to proximity Hormoz strait and dried at least 3 times so far. But this has occurred before 17-20 thousands years ago.
Persian Gulf Studies Center
نویسنده : روزبه پارساپور
خلیج فارس بازمانده گودال بزرگی است که از دوران گذشته زمین شناختی – تحت تاثیر فشار ناشی از آتشفشانهای فلات ایران بوده است و پایداری فلات عربستان در برابر این واکنشها تکتونیکی سبب ایجاد و توسعه پهنا – ژرفای آن شده است ( علی درویش زاده ۱۳۷۰ )
دانشمندان زمين شناس معتقدند كه در دوران اول زمين شناسي , حدود پانصد ميليون سال پيش از اين , خشكيهاي نيم كره جنوبي به هم پيوسته بوده اند و قاره واحدي به نام گندوانا را تشكيل داده بود . اين قاره بزرگ از يك سو سراسر برزيل و آفريقاي جنوبي و از سوي ديگر قسمتي از هندوستان و گوشه اي از ايران و عربستان و تمام استراليا و قطب جنوب را در بر ميگرفته است .
۱۴۰ میلیون سال قبل در آغاز دوران دوم شکاف بین اروپا و آمریکا وسیع تر گشت و شکاف بین هند و استرالیا – زمینه تشکیل اقیانوس هند را فراهم ساخت . ۴۵ میلیون سال قبل در آغاز دوره سوم – حوضه اقیانوس اطلس پیدا شد.آمریکای جنوبی از آفریقا جدا شد و استرالیا نیز از قطب جنوب دور افتاد و به طرف شرق حرکت کرد و سپس اقیانوس هند تشکیل شد.شکاف بین آسیا و آفریقا نیز مقدمه پیدایش دریای مکران(عمان) را فراهم ساخت.در ۳۵ میلیون سال قبل در اواسط دوران سوم – شکاف مکران گسترش یافت و شبه جزیره هندوستان ابتدا به طرف شرق و سپس به شمال تغییر جهت داد و دنباله شکاف مکران به صورت خلیج باریکی درآمد که آغاز پیدایش دریای پارس را اثبات میکند.
بعدها بر اثر جنبشهاي بزرگ مركزي زمين , در اين قاره شكستها و جدائيها روي داده , اقيانوس هند گستردگي بيشتر يافته و با درياي بسيار پهناوري كه تتيس ناميده اند پيوستگي يافت است . دانشمندان مي گويند درياي بسيار وسيع و گسترده تتيس سراسر منطقه وسيعي را كه اكنون جزاير مالزي و كشورهاي : هندوستان , پاكستان , تركيه , ايران و سرزمنيهاي قفقاز در آن واقع است را مي پوشانده است .
پس از گذشت هزاران سال (در دوران سوم) چين خوردگيهاي عظيمي در زمين بوجود آمده كه بر اثر آن كوههاي آلپ , البرز و هيماليا پديدار شده اند و آن درياي عظيم قطعه قطعه شد كه حاصل آن درياي سياه , درياچه كاسپين درياچه اورال و غيره از بقاياي آن است . به دنبال اين تحولات سي و پنج ميليون سال پيش از اين زمان , در دوران سوم معرفه الارضي شبه جزيره هندوستان اول به جانب خاور , سپس به سوي شمال بالا رفت و بر اثر جنبشها در دنباله شكاف مكران (عمان ) درياي پارس پيدا شد . درياي سرخ و خليج عدن و كوههاي فلات پهناور ايران حاصل شكستگيها و جنبشهاي ديگر است .
درياي پارس در آغاز , بسيار پهناور و وسيع بوده . به صورتيكه قسمت بيشتر جلگه هاي برازجان , بهبهان و خوزستان ايران را تا به كوههاي زاگرس تا اواخر دوره سوم زمين شناسي در زير آب بوده اند و رودهاي دجله و فرات جدا جدا به آن دريا مي ريخته اند . ( فرهانی ۱۳۷۲ – ۲۱ )
جنوب آسيا پس از چين خوردگي ها عهد سوم و متلاشي شدن قاره گندوانا بارها در معرض تهاجم و تجاوز آبهاي اقيانوس هند واقع شد . سرزمين سرانديب بر اثر جزر و مدهاي مهيب از هند جدا افتاد و مالايا , هندوستان و عربستان بر اثر تجاوز آب به شكل شبه جزيره در آمدند و درياي سرخ كه در آغاز از متلاشي شدن درياي عظيم تتيس و پيدايي آن تنها با مدينترانه راه داشت از طريق باب المندب به اقيانوس هند مربوط گرديد . درياي پارس امروزه با وسعتي در حدود ۲۳۷۴۷۳ كيلومتر مربع (اندازه گيري شده توسط مديريت هيدروگرافي سازمان جغرافيايي ايران، سال ۱۳۸۶) پس از خلیج مکزیکو و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است که مطالعات پارسر در خلیج فارس بیش از شش سطح را نشان میدهد که آثار آن در اعماق ۹ – ۱۸ و ۱۰۰ متری عمق خلیج فارس ردیابی شده اند.وی بر اساس شواهد مرفولوژیک اثبات کرده است که حداقل ۳ بار خلیج فارس تا مجاورت تنگه هرمز عقب نشینی کرده و خشک شده است.اما طبق مطالعات پارسر این رخدادها همگی قبل از ۱۷ تا ۲۰ هزار سال پیش اتفاق افتاده است.(رامشت ۱۳۸۲ – ۲۸)
منبع:مرکز مطالعات خلیج فارس